جهش تاریخی تقاضای طلا در سال ۲۰۲۴؛ بازار جهانی در وضعیت بی‌سابقه
بر اساس تازه‌ترین گزارش منتشرشده از سوی شورای جهانی طلا، سال ۲۰۲۴ به‌عنوان نقطه‌عطفی در تاریخ بازار جهانی طلا ثبت شد. این گزارش که روندهای سه‌ماهه چهارم و سال کامل ۲۰۲۴ را بررسی می‌کند، نشان می‌دهد که تقاضای طلا به بالاترین سطح ثبت‌شده تاکنون یعنی ۴,۹۷۴ تن رسیده است. این رشد چشمگیر، حاصل ترکیبی از افزایش خرید بانک‌های مرکزی، بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران و در عین حال نوسانات اقتصادی و ژئوپولیتیکی در سطح بین‌المللی است. در کنار این حجم بی‌سابقه از تقاضا، قیمت جهانی طلا نیز رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد، به‌طوری که ارزش دلاری تقاضا در سال ۲۰۲۴ به ۳۸۲ میلیارد دلار رسید. این اعداد نشان‌دهنده جایگاه محوری طلا در فضای پرنوسان اقتصادی جهان امروز است.
بانک‌های مرکزی؛ نقش کلیدی در شکل‌دهی به تقاضای طلا
یکی از برجسته‌ترین عوامل رشد تقاضای طلا در سال ۲۰۲۴، ادامه خرید گسترده بانک‌های مرکزی بود. برای سومین سال متوالی، حجم خرید این نهادها از مرز هزار تن فراتر رفت و در پایان سال به ۱,۰۴۵ تن رسید. فقط در سه‌ماهه پایانی سال، این نهادها ۳۳۳ تن طلا به ذخایر خود افزودند. این روند نشان‌دهنده تمایل روزافزون بانک‌های مرکزی به تقویت ذخایر طلا به‌عنوان ابزار پوشش ریسک در برابر نوسانات ارز، تورم و تحولات ژئوپولیتیکی است. همچنین کشورهایی مانند چین، روسیه، ترکیه و هند در صدر خریداران طلا قرار دارند؛ کشورهایی که در سال‌های اخیر به تنوع‌بخشی به ذخایر ارزی خود از طریق فلزات گران‌بها روی آورده‌اند.
سرمایه‌گذاری؛ بازگشت قدرتمند به بازار طلا
بخش سرمایه‌گذاری نیز در سال ۲۰۲۴ به‌طرز محسوسی رونق گرفت و تقاضای طلا در این حوزه نسبت به سال گذشته ۲۵ درصد رشد کرد و به ۱,۱۸۰ تن رسید. این افزایش قابل توجه، به‌ویژه در نیمه دوم سال، با بازگشت سرمایه‌گذاران غربی به بازار طلا هم‌زمان شد. به‌طور خاص، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) در سه‌ماهه چهارم ۲۰۲۴، ۱۹ تن طلا جذب کردند که نشان‌دهنده دومین فصل پیاپی ورود سرمایه است. این بازگشت، تا حد زیادی ناشی از کاهش نرخ بهره توسط برخی بانک‌های مرکزی و نگرانی‌های مربوط به رکود اقتصادی در اقتصادهای بزرگ جهان بود. در کنار ETFها، تقاضا برای سکه و شمش طلا نیز همچنان قوی باقی ماند و با ۱,۱۸۶ تن مصرف، تقریباً مشابه با سال ۲۰۲۳ بود. این موضوع نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران خرد نیز همچنان طلا را به‌عنوان دارایی امن و قابل اتکا می‌شناسند.
صنعت جواهرسازی در چالش قیمت‌های بالا
در نقطه مقابل، تقاضای طلا در بخش جواهرات تحت فشار قیمت‌های بالا کاهش یافت. مصرف سالانه طلا در این صنعت با ۱۱ درصد کاهش به ۱,۸۷۷ تن رسید. این افت به‌ویژه در بازار چین مشهود بود، جایی که تقاضای سالانه ۲۴ درصد کاهش یافت. با این حال، بازار هند توانست ثبات بیشتری نشان دهد و فقط ۲ درصد افت داشته باشد، که نشان‌دهنده فرهنگ خرید طلا در مناسبت‌ها و سرمایه‌گذاری خانوادگی در این کشور است. در سایر بازارهای آسیایی نیز افت محدود بود، اما به‌طور کلی قیمت بالا همچنان عاملی بازدارنده در رشد تقاضای مصرفی محسوب می‌شود.
فناوری؛ موتور جدیدی برای رشد مصرف طلا
بخش فناوری یکی از بخش‌هایی بود که در سال ۲۰۲۴ عملکرد قابل‌توجهی داشت. میزان تقاضای طلا در این حوزه به ۳۲۶ تن رسید که ۷ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۳ بود. در سه‌ماهه چهارم، مصرف طلا در فناوری به بالاترین سطح از سال ۲۰۲۱ رسید و نقش فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، تجهیزات الکترونیکی پیشرفته و نیمه‌رساناها در افزایش این مصرف به‌وضوح قابل مشاهده است. با توجه به روند صعودی توسعه تکنولوژی‌های پیشرفته، پیش‌بینی می‌شود که این بخش در سال‌های آینده نیز یکی از پیشران‌های مصرف طلا باقی بماند.
عرضه جهانی؛ رشدی اندک در پاسخ به تقاضای فزاینده
در حالی که تقاضای طلا در سال ۲۰۲۴ با رشد پرقدرت همراه بود، عرضه جهانی تنها یک درصد افزایش یافت و به ۴,۷۹۴ تن رسید. این رشد ناچیز حاصل افزایش ترکیبی تولید معادن و فعالیت‌های بازیافتی بود. با این حال، شکاف میان عرضه و تقاضا به‌عنوان یک نگرانی بالقوه در بازار طلا باقی خواهد ماند، به‌ویژه اگر روند صعودی تقاضا ادامه یابد.
چشم‌انداز ۲۰۲۵؛ ادامه سلطه طلا در فضای نامطمئن
به‌گفته لوئیز استریت، تحلیل‌گر ارشد شورای جهانی طلا:
"در سال ۲۰۲۴ شاهد بازگشت طلا به صدر اخبار بودیم. قیمت‌ها در طول سال چهل رکورد جدید ثبت کردند، اما روند تقاضای طلا پیوسته نبود. بانک‌های مرکزی ابتدای سال با قدرت خرید کردند، در نیمه سال خریدها کاهش یافت، و دوباره در پایان سال اوج گرفت. در کنار آن، سرمایه‌گذاران غربی در نیمه دوم سال به بازار برگشتند و با کمک جریان‌های قوی سرمایه از آسیا، تقاضای سرمایه‌گذاری افزایش یافت. پیش‌بینی ما برای ۲۰۲۵ این است که بانک‌های مرکزی همچنان نقش محوری در بازار داشته باشند و سرمایه‌گذاران ETF نیز در صورت کاهش نرخ بهره، حضور فعال‌تری پیدا کنند. در مقابل، ضعف تقاضای جواهرات احتمالاً تداوم خواهد داشت. در مجموع، نااطمینانی‌های ژئوپولیتیکی و اقتصادی می‌تواند باعث شود طلا همچنان به‌عنوان دارایی امن و ابزار پوشش ریسک مورد استقبال قرار گیرد."
جمع‌بندی: طلا، انتخاب هوشمند در دورانی پرنوسان
سال ۲۰۲۴ نقطه عطفی برای بازار طلا بود. افزایش بی‌سابقه تقاضای طلا، ورود مجدد سرمایه‌گذاران، و خریدهای سنگین بانک‌های مرکزی، همگی نشانه‌هایی از جایگاه استراتژیک طلا در اقتصاد جهانی هستند. در شرایطی که جهان با تورم، رکود، نوسانات ارزی و تحولات ژئوپولیتیکی مواجه است، طلا بیش از هر زمان دیگری به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاری مطرح شده است. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۲۵ نیز این روند ادامه یابد و تقاضای طلا همچنان در سطحی بالا باقی بماند.